Kontrola w gospodarstwie - fałszywe oskarżenia to przestępstwo
Zgodnie z obowiązującym prawem jest wiele instytucji, które mają uprawnienia do przeprowadzania kontroli w gospodarstwie. Rolnik może być kontrolowany praktycznie co dzień - w określonych przypadkach również w dni świąteczne.
Pamiętać należy, że:
- osoba kontrolowana jest zobowiązana do umożliwienia działań kontrolnych, jeśli osoby kontrolujące mają odpowiednie upoważnienia, a instytucje przez nich reprezentowane maja uprawnienia kontrolne;
- kontrola została zapowiedziana w odpowiednim terminie (o ile taki obowiązek wynika z przepisów) i odbywa się w przewidzianym do tego czasie.
Uprawnienia kontrolne poszczególnych instytucji różnią się w zależności od rodzaju oraz zakresu kontroli. Postępowania sprawdzające mogą odbywać się na miejscu, mogą też ograniczać się do analizy dokumentów. Zazwyczaj od decyzji kontrolujących zależy zakres kontroli gospodarstwa na miejscu.
Decyzje o przeprowadzeniu kontroli bywają często następstwem zgłoszenia czy donosu o podejrzeniu nieprawidłowości (do którego każdy ma prawo), których instytucje kontrolne nie mogą lekceważyć. Jednak prawa tego nie można nadużywać. Jeśli w trakcie kontroli, będącej efektem takiego zawiadomienia, nie stwierdzono rzekomych nieprawidłowości, ponowne zgłoszenia/donosy powinny być rozpatrywane odmownie. Ponadto, rolnik, jako strona postępowań kontrolnych ma prawo do zapoznania się z aktami aby ustalić, czy autorem zawiadomienia jest konkretna osoba, czy też są one anonimowe.
Jeśli zgłoszenia o nieprawidłowościach są nieprawdziwe i bezpodstawne - mogą zostać odebrane jako zniesławienie, a nawet stalking (art. 212 par. 1; art 190a par 1 Kodeksu karnego) oraz celowe wprowadzanie w błąd organów kontrolnych, które z kolei może zostać zakwalifikowane jako przestępstwo. Co więcej, w przypadku, gdy osoba zawiadamiająca organ kontrolny o przestępstwie wiedząc, ze go nie popełniono, sama może podlegać karze na podstawie art. 234 Kk. Przestępstwem jest też składanie fałszywych zeznań w postępowaniu - sądowym lub innym (art. 233 Kk).
Tak więc rolnik ma prawo domagać się od organów ścigania ustalenia, czy osoba składająca zawiadomienie, będące fałszywym oskarżeniem, nie naruszyła prawa i ścigania sprawcy - jeśli doszło do naruszenia prawa.
Odpowiedzialność dyscyplinarna, a także karna (art. 231 Kk) dotyczy również osób dokonujących kontroli - w przypadku przekroczenia uprawnień, np. dokonania nieuprawnionej kontroli badź przekroczenie jej zakresu.
Należy również pamiętać, że kontrole podmiotów prowadzących działalność zarobkową - a więc też gospodarstw rolnych - nie powinny stwarzać nadmiernych uciążliwości dla kontrolowanego, jego bliskich czy pracowników.
Podsumowując - rolnik nie może uniknąć kontroli, które przeprowadzane są prawidłowo i zgodnie z prawem, jednak może i powinien bronić się przed fałszywymi oskarżeniami.
Jolanta Kałmuk, biuro MIR w Krakowie
Opracowano na podstawie tekstu autorstwa M. Pomina "Kontrolowany rolnik ma prawo i możliwości obrony" (top agrar nr 3/2023, str. 62-63).
►Prawa i obowiązki Rolników w procesie kontroli na miejscu
►Co podlega niezapowiedzianej kontroli PIORiN w gospodarstwie, 18-01-2023
►Kontrola z ARiMR w gospodarstwie. Jak się do niej przygotować? Zasady i rady rolników
►NIE dla donosów na rolników!
