MRiRW odpowiada na wnioski MIR dot. m.in. płatności obszarowych
27 lipca br. Zarząd Małopolskiej Izby Rolniczej przekazał do KRIR wnioski zgłaszane przez członków rad powiatowych MIR. Resort rolnictwa, w piśmie z dn. 05.09.2017 r., przekazał wyjaśnienia odnoszące się do przedmiotowych wniosków.
Ad.1. Wniosek o umożliwienie korzystania z programów unijnych także rolnikom posiadającym co najmniej 5 ha fizycznych i ubezpieczających się w KRUS na wniosek.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2016 r. poz. 277 z późno zm.), ubezpieczeniu z mocy ustawy podlega obowiązkowo: rolnik zamieszkujący i prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na wlasny rachunek działalność rolniczą w pozostającym w jego posiadaniu gospodarstwie rolnym o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego użytków rolnych, lub dział specjalny produkcji rolnej, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także małżonek rolnika oraz domownik stale: pracujący w tym gospodarstwie, jeżeli rolnik ten, jego małżonek oraz domownik, nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty, albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń spolecznych.
Zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 października 2015 r. w sprawie szczegołowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej na operacje typu "Restrukturyzacja małych gospodarstw" w ramach poddziałunia "Pomoc na rozpoczęcie działalnosci gospodarcze] na rzecz rozwoju małych gospodarstw" objetego Programem Rozwoju Obszarow Wiejskich IW lata 2014-2020 (Dz.U. poz. 1813, z późno zm.) pomoc przyznaje się rolnikowi albo małżonkowi rolnika,jeżeli podłega ubezpieczeniu spolecznemu rolników z mocy ustawy i w pełnym zakresie jako rolnik albo małżonek rolnika nieprzerwanie przez conajmniej 24 miesiące poprzedzające miesiąc złożenia wniosku o przyznanie pomocy i w tym okresie nie prowadził innej działalności gospodarczej.
Zgodnie z przywołanymi wyzej przepisami, wsparcie w ramach typu operacji "Restrukturyzacja małych gospodarstw" PROW 2014-2020 adresowane jest do rolników i małżonków rolników ubezpieczonych na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników z mocy ustawy i w pełnym zakresie, czyli do osób spełniających m.in. kryterium posiadania powyżej 1 ha przeliczeniowego. Przyjęcie ww. kryterium ma na celu skierowanie wsparcia do konkretnej grupy docelowej, czyli do właścicieli gospodarstw, dla których praca w rolnictwie stanowi podstawowe źródło dochodu i tym samym z założenia prowadzą działałność rolniczą w celach zarobkowych, co wynika z postanowień zawartych w PROW 2014-2020.
Zgodnie z obwieszczeniem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 23 września 2016 r. przeciętny dochód z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego w 2015 r. wynosił 1975 zł. Należy zatem założyć, że rolnicy posiadający gospodarstwa poniżej l ha przeliczeniowego, czyli osiągający średnie dochody w skali roku poniżej ww. kwoty 1975 zł, mogą z założenia nie spełniać warunku w zakresie zarobkowego charakteru prowadzonej działalności rolniczej.
Mając powyższe na uwadze, resort rolnictwa nie przewiduje rozszerzenia grona potencjalnych beneficjentów ww. instrumentu wsparcia o osoby niespełniające warunku w zakresie posiadania gospodarstwa rolnego obejmującego obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego. Należy jednak wskazać, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przeprowadza obecnie analizę nt. potrzeby modyfikacji warunku, o którym mowa w przywołanym wyżej § 2 pkt 5 rozporządzenia w sprawie omawianego instrumentu wsparcia w zakresie długości okresu nieprzerwanego podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy i w pełnym zakresie jako rolnik albo małżonek rolnika.
2. Wniosek o zmianę terminu składania wniosków obszarowych na obszarze całej Polski na termin od 1 kwietnia do 31 maja.
Należy podkreślić, że zgodnie z art. 13 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 809/2014 państwa członkowskie określają ostateczne terminy, w których pojedynczy wniosek, wnioski o przyznanie pomocy lub wnioski o płatność mogą być składane. Ostateczne terminy przypadają nie póżniej niż dnia 15 maja każdego roku.
W Polsce ze względu na uwarunkowania klimatyczne, zastosowano maksymalny termin składania wniosków, jaki dopuszcza prawo unijne, tj. do dnia 15 maja. Powyższe znalazło również odzwierciedlenie w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 lutego 2015 r. o płatnosciach w ramach systemów wsparcia bezposredniego (Dz.U. z 2017 r. poz. 278), który stanowi, że wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich i platności niezwiązanej do tytoniu składa się w terminie od dnia 15 marca do dnia 15 maja.
Przepisy UE, tj. art. 13 ust. 1 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 640/2014 przewidują również możliwość składania wniosków po wyznaczonym terminie, niemniej jednak w takim przypadku za każdy dzień roboczy opóźnienia stosowane są zmniejszenia należnej kwoty płatności o 1%. Jeżeli natomiast opóźnienie wynosi ponad 25 dni kalendarzowych, wniosek uznaje się za niedopuszczalny. Jednocześnie, powyższe obniżki nie mają zastosowania w przypadku działania siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności. A zatem złożenie wniosku do 25 dni kalendarzowych
po wyznaczonym terminie nie prowadzi do obniżki kwoty płatności, jeśli opóźnienie to jest wynikiem działania siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności.
Podkreślić zatem należy, że przyjęcie przepisów, które przesuwałyby termin składania wniosków o przyznanie płatności do 31 maja każdego roku, wymagałoby zmiany nie tylko przepisów krajowych, ale przede wszystkim zmiany przepisów Unii Europejskiej w tym zakresie oraz akceptacji takiej zmiany przez większość państw członkowskich UE.
Dodatkowo, zmiana terminu składania wniosków o przyznanie platności może znacząco wpływać na weryfikację dotychczasowych terminów całości działań realizowanych przez agencję płatniczą w ramach obsługi wniosków, zarówno w ramach płatności bezpośrednich, jak i w ramach środków rozwoju obszarów wiejskich. Należy pamiętać, że przesunięcie podstawowego terminu skutkuje także przesunięciem ostatecznego terminu skladania wniosków oraz w konsekwencji
wydłużeniem terminu na wprowadzanie danych do systemu informatycznego Agencji, przeprowadzanie kontroli kompletności oraz kontroli administracyjnych. Co za tym idzie, podejście takie stanowić może zagrożenie dla akceptowanych i wymaganych przez służby Komisji Europejskiej terminów realizacji nie tylko kontroli administracyjnej, ale również kontroli na miejscu, szczególnie w zakresie dywersyfikacji upraw, zasady wzajemnej zgodności, a także pozostałych kontroli na miejscu w ramach płatności bezpośrednich, ONW, płatności rolno środowiskowej, płatności rolnośrodowiskowo-klimatycznej oraz płatności ekologicznej. Ponadto ma wpływ na proces typowania do kontroli na miejscu, procedury przetargowe na wykonywanie zadań zlecanych wykonawcom zewnętrznym, zgodnie z prawem zamówień publicznych.
Przedłużony termin składania wniosków o przyznanie płatności skraca więc czas na przeprowadzenie kontroli administracyjnych, które są niezbędne również do realizacji zaliczek na poczet płatności. W przypadku niewyjaśnienia stwierdzonych błędów do dnia naliczania zaliczek, działki obarczone błędami nie są uwzględniane przy ustalaniu powierzchni kwalifikującej się do zaliczek, ze względu na brak zakończonej dla nich kontroli administracyjnej.
Biorąc pod uwagę powyższe, propozycja zmiany terminu składania wniosków o przyznanie płatności powinna być rozpatrywana w szerszym kontekście, jakim jest całokształt wdrażania instrumentów współfinansowanych z budżetu Unii Europejskiej. Tymczasem należy mieć również na względzie oczekiwania beneficjentów do jak najszybszej wyplaty środków pomocowych tj. już od 1 grudnia każdego roku.
3. Wniosek o wprowadzenie systemu wypłacania zaliczek podczas dokonywania wypłat płatności obszarowych dla gospodarstwo powierzchni powyżej 10 ha (wypłata I zaliczki do końca danego roku), natomiast w przypadku gospodarstw o powierzchni poniżej 10 ha wyplata płatności obszarowych całościowa bez zaliczek.
Na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Komisja Europejska wydała decyzję przewidującą zwiększenie poziomu zaliczek na poczet płatności bezpośrednich w Polsce z 50 do 70%. Zwiększenie poziomu zaliczek ma związek z wystąpieniem w Polsce niekorzystnych zjawisk atmosferycznych.
Oznacza to, że począwszy od 16 października br. rolnicy w calej Polsce, niezależnie od wielkości gospodarstwa, będą mogli otrzymać zaliczki na poczet płatności bezpośrednich za 2017 r. w zwiększonej wysokości.
Zaliczki będą wypłacane na poczet wszystkich platności realizowanych w ramach systemu wsparcia bezpośredniego, tj.:
1) jednolitej płatności obszarowej,
2) płatności za zazielenienie,
3) płatności dla młodych rolników,
4) płatności dodatkowej,
5) płatności do krów,
6) płatności do bydła,
7) płatności do owiec.
8) płatności do kóz,
9) płatności do roślin pastewnych,
1O) płatności do roślin strączkowych na ziarno.
11) płatności do buraków cukrowych,
12) płatności do ziemniaków skrobiowych,
13) płatności do pomidorów,
14) płatności do truskawek,
15) płatności do chmielu,
16) płatności do lnu,
17) płatności do konopi włóknistych oraz
18) płatności niezwiązanej do tytoniu.
W Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi trwają już prace legislacyjne związane z opracowywaniem stosownego rozporządzenia w sprawie zaliczek na poczet platności bezpośrednich za 2017 r.
Jednocześnie, odnosząc się do przedstawionego postulatu, pragnę zwrócić uwagę, że zgodnie z przepisami unijnymi - wypłata płatności bezpośrednich przed 1 grudnia roku złożenia wniosku możliwa jest wyłącznie w formie zaliczek, które nie mogą przekroczyć określonego poziomu (tym samym nie jest możliwa wypłata w formie zaliczek całej kwoty należnego wsparcia). Zatem realizacja zgłoszonego postulatu spowodowałaby, że rolnicy posiadający gospodarstwa o powierzchni mniejszej niż 10 ha otrzymaliby platności za 2017 r. nie wcześniej niż 1 grudnia br., podczas gdy pozostałym rolnikom byłyby wypłacane przed tym terminem zaliczki na poczet płatności. Zaproponowane rozwiązanie byłoby zatem niekorzystne dla mniejszych gospodarstw.
