Możliwości prawne samorządów gminnych w zakresie zapobiegania degradacji gruntów rolnych
Zakres działania i zadania gminy określa ustawa o samorządzie gminnym, której tekst jednolity został ogłoszony w DzU z 2020 r. w poz. 713. Zgodnie z art. 6 tej ustawy, do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
Natomiast w art. 7 ww. ustawy stwierdza się: Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują między innymi sprawy: 1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej (…). Między innymi w tym zakresie gminy mogą tworzyć prawo lokalne.
Organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie:
1) wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych;
2) organizacji urzędów i instytucji gminnych;
3) zasad zarządu mieniem gminy;
4) zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach, lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Naruszenie tych przepisów gmina może nałożyć karę grzywny wymierzaną w trybie i na zasadach określonych w prawie o wykroczeniach (art. 40 ustawy o samorządzie gminnym).
Do zadań gminy należą też obowiązki wynikające z ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. DzU z 2017 r. poz. 1 161 z późn. zm.) w szczególności, zgodnie z art. 15 tej ustawy, właściciel gruntów stanowiących użytki rolne oraz gruntów zrekultywowanych na cele rolne, jest obowiązany do przeciwdziałania degradacji gleb, w tym szczególnie erozji i ruchom masowym ziemi.
W razie wystąpienia, z winy właściciela, innych form degradacji gruntów niż erozja i ruchy masowe ziemi, w tym również spowodowane nieprzestrzeganiem przepisów o ochronie roślin uprawnych przed chorobami, szkodnikami i chwastami, wójt, w drodze decyzji, nakazuje właścicielowi gruntów wykonanie w określonym terminie odpowiednich zabiegów. W razie niewykonania tej decyzji wójt zleca wykonanie zastępcze tych zabiegów na koszt właściciela gruntów, wykorzystując, do czasu zwrotu kosztów wykonania zastępczego, środki budżetu województwa.
Przy czym, warunkiem wydania przez wójta decyzji zobowiązującej właściciela do zagospodarowania gruntów jest stwierdzenie, że degradacja wystąpiła z jego winy.
Barbara Gabryś, radca prawny MIR
