Odpowiedź resortu rolnictwa na wnioski WZ MIR z dnia 25 kwietnia br.
W odpowiedzi na wnioski podjęte przez Walne Zgromadzenie Małopolskiej Izby Rolniczej w dniu 25.04.2019 r. resort rolnictwa, w piśmie z dnia 19.06.2019 r. przekazał cytowane niżej informacje.
Ad.1. Wnioskujemy o konieczność sumowania wartości środków trwałych wprocesie szacowania szkód. Wiele gospodarstw rolnych posiada środki trwałe, które w momencie zakupu nie przekraczają 10 tysięcy złotych. Osiągnięcie 10 tysięcy złotych za jeden środek trwały nie jest do osiągnięcia dla wielu rolników, np. male tunele foliowe.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U. z 2015 r., poz.l87 z późn. zm.), producenci rolni, poszkodowani w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, mogą ubiegać się o pomoc w formie preferencyjnych kredytów na odtworzenie środków trwałych, jeżeli szkody oszacowane przez komisję powołaną przez wojewodę wynoszą powyżej 30% średniej rocznej produkcji i jednocześnie szkody w środku trwałym przekraczają kwotę 3 350 zł.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, środki trwałe są to rzeczowe aktywa trwałe, których przewidywany okres ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż rok, są kompletne oraz zdatne do użytku, przeznacżone zostały na potrzeby jednostki i których wartość początkowa przekracza 10 000 zł.
Ad.2. Wnioskujemy o konieczność prowadzenia przez zakłady przetwórcze skupu warzyw i owoców. Brak tych skupów prowadzi do sprowadzania towarów z zagranicy przez tzw. pośredników. Powoduje to, że produkty rodzime są skupowane po zaniżonej cenie.
W odniesieniu do konieczności prowadzenia skupów przez zakłady przetwórstwa owoców i warzyw należy wskazać, że zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r. poz. 646), podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach. Z przepisu tego wynika podstawowa zasada wiążąca zarówno przedsiębiorców jak i organy władzy publicznej, tj. zasada wolności działalności gospodarczej. Oznacza to, że przedsiębiorcy w zakresie podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej powinni być traktowani w równy sposób, czyli nie mogą być ani faworyzowani, ani też dyskryminowani w sferze ograniczeń korzystania z wolności działalności gospodarczej. Wybór pewnych podmiotów do realizacji (na zasadzie wyłączności) pewnych zadań
w ramach rynku określonego rodzaju usług skutkowałby zawężeniem zakresu wolności uczestników tego rynku.
Natomiast w celu wzmocnienia pozycji rynkowej producentów owoców i warzyw, przepisy UE dotyczące wspólnej organizacji rynków produktów rolnych umożliwiają wspieranie organizacji producentów owoców i warzyw. Rolą organizacji producentów jest przede wszystkim koncentracja podaży i poprawa wprowadzania do obrotu produktów wytworzonych przez producentów będących członkami takiej organizacji, a także planowanie produkcji pod względem ilości i jakości i dostosowywanie jej do popytu. Organizacje powinny również optymalizować koszty produkcji, promować najlepsze praktyki oraz zapewnić swoim członkom pomoc techniczną i właściwe zarządzanie pod względem handlowym i rachunkowym.
Przepisy UE przewidują pomoc finansową dla organizacji producentów w sektorze owoców i warzyw, pod warunkiem, że zdecydują się one na realizację programu operacyjnego, opracowanego zgodnie ze "Strategią krajową dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw oraz zrzeszeń organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2018-2022", opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (Dz.U. MRiRW z 2017 r., poz. 70).
Organizacje producentów owoców i warzyw, realizując programy operacyjne, są uprawnione do otrzymania pomocy finansowej w wysokości 4,1% wartości produkcji sprzedanej (zwiększonej do 4,6%, jeśli organizacja realizuje środki zarządzania kryzysowego). Do finansowania programu operacyjnego organizacja producentów zakłada fundusz operacyjny, który jest finansowany ze składek członków organizacji lub samej organizacji oraz z pomocy unijnej ograniczonej do 50% funduszu operacyjnego.
Przepisy UE zostały wdrożone do krajowego porządku prawnego ustawą z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu (Dz.U. z 2018 r. poz. 1131, z późno zm.).
Obecnie poziom zorganizowania rynku owoców i warzyw w Polsce oscyluje wokół 20%, co przekłada się na niewielki wpływ tych podmiotów na rynek i zachowania konsumentów. Warto więc zachęcać producentów rolnych do wspólnych form działania. Poprawę pozycji rynkowej producentów może przynieść również skracanie łańcucha dostaw poprzez rozwijanie rolniczej sprzedaży detalicznej i wspieranie rozwoju rynków lokalnych.
Ad. 3. Wnioskujemy o konieczność wprowadzenia dopłat do produkcji. Dopłaty otrzymaliby rolnicy, którzy wykazują sprzedaż.
Odnośnie wprowadzenia dopłat do produkcji należy zauważyć, że pomoc udzielana producentom rolnym, od dnia akcesji musi być zgodna z przepisami dotyczącymi pomocy publicznej, w tym wytycznymi Unii Europejskiej w sprawie pomocy państwa w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich w latach 2014-2020 (2014/C 204/01) (Dz.Urz. UE z dnia 1.07.2014, C 204) oraz rozporządzenia Komisji (UE) nr 702/2014 z dnia 25 czerwca 2014 r. uznającego niektóre kategorie pomocy w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE z dnia 1.07.2014, L 193) albo pomoc musi być udzielana w formule de minimis zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz.Urz.UE z dnia 24.12.2013, L 352).
Przepisy zarówno ww. wytycznych jak i rozporządzenia Komisji (UE) nr 702/2014 nie przewidują możliwości stosowania dopłat do produkcji. Jednocześnie przepisy rozporządzenia Komisji (UE) nr 1408/2013 stanowią, że w formule pomocy de minimis nie może być udzielana pomoc, której kwotę ustalono na postawie ceny lub ilości produktów wprowadzonych na rynek.
Należy zaznaczyć, że podstawowym celem płatności bezpośrednich jest wspieranie dochodów rolników w taki sposób, aby nie oddziaływać na ich decyzje w zakresie kierunku i wielkości produkcji. Dzięki temu rolnicy dostosowują produkcję do zapotrzebowania rynku i swoich przewag konkurencyjnych, a nie kierują się wysokością płatności. W związku z powyższym płatności bezpośrednie zasadniczo nie są powiązane z obowiązkiem prowadzenia określonej produkcji rolnej i sprzedaży produktów rolnych. Reforma systemów wsparcia bezpośredniego na kolejną perspektywę finansową jest zgodna z opisanym kierunkiem zmian, który został zapoczątkowany w 2003 r.
Przepisy projektowanego rozporządzenia w sprawie Wspólnej Polityki Rolnej po 2020 r. przewidują możliwość ustanowienia tzw. wsparcia dochodów związanego z wielkością produkcji w sektorach rolnictwa istotnych ze względów gospodarczych, społecznych lub środowiskowych i znajdujących się w trudnej sytuacji, przy czym wsparcie to będzie mogło mieć wyłącznie formę płatności rocznej na hektar lub za zwierzę. Zatem jest to rozwiązanie analogiczne do stosowanego obecnie tzw. dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją, które w przypadku sektorów produkcji roślinnej ma formę płatności obszarowych, a w przypadku sektorów produkcji zwierzęcej - płatności do posiadanych zwierząt.
Obecny kształt projektu przewiduje, że w przypadku Polski możliwe będzie przeznaczenie na wsparcie dochodów związane z wielkością produkcji do 10% rocznego pułapu krajowego. Dodatkowo, podana wielkość procentowa będzie mogła zostać zwiększona o nie więcej niż dwa punkty procentowe (maksymalnie do 12%), o ile to zwiększenie zostanie przeznaczone na wsparcie upraw roślin wysokobiałkowych. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi postuluje na forum Unii Europejskiej zwiększenie dopuszczalnego odsetka koperty krajowej na wsparcie związane z produkcją co najmniej do 15% (13% + 2% na wsparcie upraw roślin wysokobiałkowych), tj. co najmniej do poziomu, który stosowany jest w obecnej perspektywie finansowej.
Dostrzegając szczególne trudności, których doświadczają rolnicy w niektórych sektorach rodzajach produkcji o szczególnym znaczeniu ze względów gospodarczych, społecznych lub
środowiskowych, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi planuje stosowanie płatności związanych z produkcją również po 2020 r. Wprowadzenie konkretnych rodzajów płatności będzie poprzedzała analiza sytuacji poszczególnych sektorów pod kątem zasadności stosowania wsparcia związanego z produkcją.
Ad. 4. Wnioskujemy o konieczność uwzględnienia upraw warzyw gruntowych i łąk w procesie odszkodowawczymw razie wystąpienia klęsk żywiołowych.
Niezrozumiały jest wniosek dotyczący konieczności uwzględnienia upraw warzyw gruntowych łąk w procesie odszkodowawczym w razie wystąpienia tzw. klęsk żywiołowych. Przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa umożliwiają ubieganie się o pomoc w formie preferencyjnych kredytów oraz dotacji dla producentów, w których gospodarstwach rolnych lub działach specjalnych produkcji rolnej powstały szkody w wysokości co najmniej 70% danej uprawy na powierzchni występowania tej uprawy lub szkody powstały na powierzchni co najmniej 70% upraw w szklarniach i tunelach foliowych, spowodowane wystąpieniem niekorzystnych zjawisk atmosferycznych m.in producentom rolnym, którzy ponieśli szkody w uprawie warzyw gruntowych jak i w łąkach.
Ad.5. Wnioskujemy o konieczność zmniejszenia wymogów w programach rolnośrodowiskowych. Gospodarstwa posiadające kilka hektarów uzyskują niewielką dopłatę z racji realizacji programu, nie mobilizuje to kolejnych rolników. Zmniejszyła się w Małopolsce liczba gospodarstw ekologicznych nie przybywa innych gospodarstw chroniących nasze obszary. Gospodarstwa te powinny być traktowane jako chroniące nasze cenne obszary i środowisko dla nas wszystkich.
W ramach Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego (DRŚK) Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020 rolnicy realizują zobowiązania polegające na wykonywaniu szczegółowych wymogów, sprzyjających różnym elementom środowiska naturalnego obszarów wiejskich m.in. ochronie gleb i wód, zachowaniu zasobów genetycznych roślin uprawnych oraz zwierząt gospodarskich, ochronie cennych siedlisk przyrodniczych. Działanie ma charakter dobrowolny dla rolnika.
Należy podkreślić, że zgodnie z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego 1305/2013, płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne obejmują jedynie te zobowiązania, które wykraczają poza odpowiednie obowiązkowe wymagania, tj. m.in. wymogi i normy wzajemnej zgodności, odpowiednie minimalne wymogi dotyczące stosowania nawozów i środków ochrony roślin oraz inne odpowiednie obowiązkowe wymogi ustanowione na mocy prawa krajowego. Płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne rekompensują beneficjentom dodatkowe koszty i utracone dochody związane z podjętymi zobowiązaniami. Takie podejście determinuje w dużej mierze poziom (ambicje) wymogów DRŚK.
Należy zauważyć, że kształt obecnego Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego jest wynikiem długotrwałych prac oraz konsultacji z różnymi podmiotami. Działanie to było również przedmiotem negocjacji z Komisją Europejską, która przywiązywała szczególną wagę do zwiększenia poziomu ich ambicji i ich silniejszego ukierunkowania na presje środowiskowe.
Warto natomiast podkreślić, że do powierzchni gruntów od 0,1 ha do 50 ha przysługuje 100% stawka płatności. Dla większych powierzchni (w przypadku większości pakietów) zastosowano mechanizm degresywności tj. zmniejszenie przysługującej płatności powierzchni wraz ze wzrostem wielkości zadeklarowanej powierzchni, i tak: 75% stawki płatności - za powierzchnię gruntów powyżej 50 ha do 100 ha oraz 60% stawki płatności - za powierzchnię gruntów powyżej 100 ha.
Ad. 6. Wnioskujemy o konieczność w trybie pilnym utworzenia skupu opakowań plastikowych po środkach do produkcji rolniczej tj. sznurki foliowe, kanistry, butelki, opony. Rolnicy nie mają możliwości oddać do skupu tego rodzaju opakowań, które stanowią zagrożenie ekologiczne.
Uprzejmie informuję, że za gospodarkę odpadami odpowiada Ministerstwo Środowiska. Niezależnie od powyższego Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w związku z licznymi postulatami rolników w sprawie uregulowania kwestii związanych z zapewnieniem systemu zbiórki odpadów z działalności rolniczej, zgłaszało liczne uwagi w ww. zakresie do projektowanych przez Ministerstwo Środowiska ustaw - projektu ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (nr projektu 00394), a także projektu ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (nr projektu UD332).
W wyniku roboczych ustaleń podczas spotkania w dniu 24 kwietnia 2019 r. w sprawie przepisów ustawy o odpadach postanowiono, że obowiązki związane z wpisem do rejestru (BDO), prowadzenia ewidencji, przekazywania odpadów oraz składania zbiorczego zestawienia wytworzonych odpadów powinny być skierowane do rolników gospodarujących na powierzchnipowyżej 75 ha (zwolnienie nie powinno być stosowane do podmiotów, które są zobowiązane do posiadania pozwolenia zintegrowanego). Zwolnienie z tych obowiązków pozwoli na przekazywanie odpadów do zagospodarowania bez wypełniania kart przekazania odpadów. Ww. ustalenia zostały potwierdzone przez Ministerstwo Środowiska pismem z dnia 26 kwietnia 2019 r., znak: DP-WL.0230.26.2018.MR, do Pana Jacka Sasina, Sekretarza Rady Ministrów.
Ponadto Ministerstwo Środowiska, podczas spotkania Stałego Komitetu Rady Ministrów w dniu 14 marca 2019 r., poinformowało, że uruchomiony zostanie Program NFOŚiGW dotyczący odpadów wytworzonych w wyniku działalności rolniczej.
