Zasady zgłaszania i szacowania szkód łowieckich obowiązujące od 27 kwietnia 2019 r.
Od 27 kwietnia 2019 r. obowiązują nowe zasady szacowania szkód łowieckich. W tym dniu weszło w życie rozporządzenie Ministra Środowiska zmieniające zasady zgłaszania i szacowania szkód łowieckich (Dz.U. z 2019 poz. 776).
►Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków szacowania szkód w uprawach i płodach rolnych (Dz.U. 2019 poz. 776)
►Tekst ogłoszony
Rozporządzenie określa:
- sposób i termin zgłaszania szkód łowieckich;
- sposób powiadamiania o terminach dokonania oględzin i szacowania ostatecznego szkód łowieckich;
- sposób dokonywania oględzin i szacowania ostatecznego szkód łowieckich;
- sposób ustalania wysokości i wypłaty odszkodowania za szkody łowieckie;
- wzory protokołów oględzin i szacowania ostatecznego.
Znowelizowana ustawa stanowi, że poszkodowany rolnik zgłasza szkodę do dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego, na terenie którego wystąpiła szkoda. Zarządca lub dzierżawca obwodu łowieckiego, w terminie określonym w ustawie ma obowiązek zwołać zespół (w którego skład wchodzą przedstawiciele ośrodków doradztwa rolniczego i izby rolniczej), który oszacuje szkodę i ustali należne odszkodowanie. Poszkodowany niezadowolony z wysokości ustalonego odszkodowania może odwołać się do właściwego nadleśniczego.
Nadleśniczy przeprowadza postępowanie odwoławcze i wydaje decyzję ostateczną ustalającą należne odszkodowanie.
Osobą koordynującą pracę zespołu i odpowiedzialną za sporządzenie protokołu z szacowania jest przedstawiciel dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego.
Poszkodowani właściciele lub posiadacze gruntów rolnych mają 3 dniowy termin na zgłoszenie szkody od jej stwierdzenia, w formie elektronicznej (e-mail) lub papierowej – dotyczy wszystkich upraw.
Szkody w użytkach zielonych podzielono na dwa okresy:
- poza okresem wegetacyjnym - szkodę należy zgłosić w terminie umożliwiającym oszacowanie szkody przed doprowadzeniem do stanu pierwotnego.
- w okresie wegetacyjnym - szkodę należy zgłosić 3 dni od stwierdzenia.
Informacje o terminie oględzin, szacowania wstępnego lub ostatecznego dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego przekazuje pisemnie, pocztą elektroniczna lub wiadomością SMS. Taka sama procedura obowiązuje Lasy Państwowe (PGLP) w procedurze odwoławczej.
Przy szacowaniu uwzględnia się stan i jakość uprawy oraz jakość płodu rolnego w pięciostopniowej skali, gdzie 1 oznacza stan/jakość bardzo złą a 5 stan/jakość bardzo dobrą.
Stan uprawy – największy wpływ na ocenę ma wykonanie zabiegów agrotechnicznych oraz anomalie rozwojowe, spowodowane przez czynniki niezależne od poszkodowanego – w szczególności warunki atmosferyczne.
Jakość uprawy – największy wpływ na ocenę mają potencjalne możliwości plonowania ustalone na podstawie danej fazy rozwojowej roślin oraz warunki środowiskowo-klimatyczne w danym okresie wegetacyjnym.
Jakość płodu rolnego – największy wpływ na ocenę mają cechy zewnętrzne danego płodu wielkość kształt i zapach ale również występowanie szkód wyrządzonych przez szkodniki owadzie.
Powierzchnię uprawy ustala się za pomocą taśmy mierniczej, dalmierzy, GPS, dronów. Uszkodzoną powierzchnię uprawy ustala się orientacyjnie na podstawie wizji lokalnej. Zespół dokonujący szacowania szkód może przybrać osobę trzecią do pomocy w szacowaniu w szczególności do wykonania pomiarów.
Przy szacowaniu ostatecznym szkody w uprawach wymagających zaorania odszkodowanie ustala się, jeżeli szkoda powstała w okresie:
1) do dnia 30 kwietnia – w wysokości 30%,
2) od dnia 1 maja do dnia 25 maja – w wysokości 50%,
3) po dniu 25 maja – w wysokości 85%
wyliczonej wysokości odszkodowania za szkody w uprawach.
Uwaga! Przedstawiciel izby rolniczej uczestniczy tylko w postępowaniu odwoławczym na wniosek poszkodowanego!
-----------------------------
Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych warunków szacowania szkód w uprawach i płodach rolnych z dnia 16 kwietnia 2019 r. (Dz.U. poz. 776 z 2019 r.) wykonuje upoważnienie ustawowe zawarte w art. 49 ust I i 2 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz. U. z 2018 r. poz.2033, z późn. zm.). Rozporządzenie ma na celu określenie:
- sposobu i terminów zgłaszania szkód łowieckich;
- sposobu powiadamiania o terminach dokonania oględzin i szacowania ostatecznego szkód łowieckich;
- szczegółowego sposobu dokonywania oględzin i szacowania ostatecznego szkód łowieckich;
- szczegółowego sposobu ustalania wysokości i wypłaty odszkodowania za szkody łowieckie;
- wzorów protokołów oględzin i szacowania ostatecznego.
Rozpoczęcie procedury szacowania szkody dokonuje się na złożony przez poszkodowanego pisemny wniosek. Może on mieć postać pisemną lub elektroniczną. Umożliwienie zgłoszenia za pośrednictwem poczty elektronicznej ułatwi i przyspieszy zgłaszającym szkodę łowiecką kontakt kołem łowieckim. Rozporządzenie określa, że czas na zgłoszenie szkody wynosi maksymalnie 3 dni od dnia jej stwierdzenia, a w przypadku sadów 14 dni od dnia jej powstania. Szkody wyrządzone przez dziki na łąkach i pastwiskach w czasie trwania okresu wegetacyjnego będą zgłaszane w terminie 3 dni od dnia ich stwierdzenia, natomiast szkody wyrządzone poza okresem wegetacyjnym przed rozpoczęciem okresu wegetacji. W związku z tym, że tropy ulegają po jakimś czasie zniekształceniu, szczególnie gdy wystąpią opady deszczu, odróżnienie tropów jelenia od tropów łosia lub żubra może przysporzyć wiele problemów nawet specjalistom z zakresu szacowania szkód łowieckich.
Za szkody wyrządzone przez dziki, łosie, jelenie, daniele i samy na terenach wchodzących w skład obwodów łowieckich oraz podczas wykonywania polowania odpowiadają dzierżawcy bądź zarządcy obwodów łowieckich.
Z kolei za szkody wyrządzone w uprawach rolnych przez łosie (obecnie objęte całoroczną ochroną) odpowiada Skarb Państwa i to on wynagradza te szkody. Wobec powyższego należy dokładnie określić gatunek zwierzęcia, które wyrządziło szkody, gdyż nieprecyzyjne określenie gatunku może narazić podmioty rekompensujące szkody na straty finansowe.
W rozporządzeniu określono również sposób zawiadamiania poszkodowanego o terminie oględzin lub ostatecznego szacowania szkody. Zawiadomienie o terminie oględzin lub szacowania ostatecznego ma formę pisemną i może być przekazane za pośrednictwem poczty elektronicznej lub przez krótkie wiadomości tekstowe (SMS). Taki sposób zawiadamiania ułatwi i przyspieszy kontakt pomiędzy zainteresowanymi stronami biorącymi udział w szacowaniu szkód. Określono również, że w taki sam sposób nadleśniczy albo dyrektor regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe powinien zawiadomić zainteresowane strony o oględzinach albo szacowaniu ostatecznym w ramach postępowania odwoławczego.
Dookreślenie procedury szacowania szkód spowodowanych przez zwierzęta łowne w uprawach i płodach rolnych lub podczas wykonywania polowania, określenie rodzaju uprawy, jej stanu, jakości, obszaru, rozmiaru szkód, plonu z 1 ha umożliwią dokładne wyliczenie odszkodowania
Z uwagi na fakt, że ustawa - Prawo łowieckie określa wprost, że podczas oględzin oraz szacowania ostatecznego ustala się m.in. stan i jakość uprawy, odpowiednie regulacje odnoszące się dookreślenia sposobu ustalania ww. kryteriów znalazły się również w projekcie rozporządzenia.
Jednocześnie przyjęty w rozporządzeniu sposób określenia stanu i jakości uprawy znajduje swoje przełożenie w protokołach szacowania szkód, których wzory określa załącznik do projektu rozporządzenia Określenie stanu i jakości uprawy zawarte w protokole szacowania szkód stanowi dodatkowe uzupełnienie informacji o uprawie w odniesieniu do metodyki wyliczenia plonu z uprawy. W przypadku gdy z określenia stanu i jakości uprawy lub płodu rolnego wynika, że jest np. zła, określony na podstawie prób polowych plon z uprawy zwykle jest niższy, co wpływa też na wysokość wyliczonego odszkodowania. W przypadku gdy stan i jakość uprawy są bardzo dobre, plon ustalony na podstawie prób polowych jest również wyższy. Natomiast w przypadkach, gdy nie ma możliwości określenia plonowania na podstawie prób polowych, plon z 1 ha ustala się na podstawie średniej wartości plonowania z regionu powstania szkody w oparciu o dane uzyskane w wojewódzkim ośrodku doradztwa rolniczego lub odpowiedniej jednostce naukowej. W takim przypadku stan i jakość uprawy będzie miał przełożenie na wysokość wypłaty odszkodowania, ponieważ wartości używane do określenia odszkodowania stanowią średnią. W przypadku płodu rolnego wysokość wyliczonego do wypłaty odszkodowania również zależna będzie od stanu i jakości płodu.
Ponadto stworzenie ram prawnych do używania odbiorników Globalnych Systemów Nawigacji Satelitarnej (GNSS) oraz bezzałogowych statków powietrznych (dronów) podczas pomiarów uszkodzonych powierzchni przyśpieszy wykonywanie prac przez zespół szacujący daną szkodę.
W przypadku plonów z użytków zielonych, które nie występują w obrocie rynkowym w regionie powstania szkody, czyli brak jest skupu o charakterze powszechnym, jego wartościowania dokonuje się w oparciu o współczynniki przeliczeniowe plonu na jednostki zbożowe. Powszechnie stosowaną jednostką przeliczeniową jest jednostka zbożowa. Pozwala ona ustalić wartość danego produktu rolnego w oparciu o cenę rynkową 4 podstawowych zbóż.
Przeliczniki oparte na jednostce zbożowej pozwalają zatem na uzyskanie ceny rynkowej produktu, którego brak w obrocie handlowym, z okresu szacowania szkody. Przeliczniki jednostek zbożowych określa załącznik nr 1 do rozporządzenia. Powiela on wartości zawarte w Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej wydanej wspólnie przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Środowiska.
W przypadku płodów rolnych, które nie występują w obrocie rynkowym w regionie powstania szkody, ich wartość określa się na podstawie wartości odtworzeniowej, którą ustala się na podstawie aktualnych cen prac agrotechnicznych oraz wartości rynkowej nasion lub sadzonek niezbędnych do wysiania lub posadzenia.
Wysokość odszkodowania pomniejsza się o nieponiesione koszty zbioru, transportu i przechowywania, które ustalasię indywidualnie dla każdej uprawy. W związku z tym, że poszkodowany rolnik nie ponosi powyższych kosztów, należy odliczyć je od odszkodowania za stracony plon objęty odszkodowaniem.
Wysokość odszkodowania za szkody wyrządzone przez dziki na łąkach i pastwiskach ustala się na podstawie wartości rynkowej utraconego plonu w danym roku, przez co rozumie się te pokosy (w przypadku łąk), które byłyby możliwe do zebrania, gdyby szkoda nie wystąpiła. Wyliczanie plonu zgodnie z metodyką przewidzianą dla upraw np. zbożowych byłoby nieuzasadnione z uwagi na charakter tych szkód. Jednocześnie dookreślono również przepis wskazujący, te wysokość odszkodowania za szkody wyrządzone przez dziki na łąkach pomniejsza się odpowiednio o nieponiesione koszty zbioru, transportu i przechowywania
W rozporządzeniu wprowadzono ponadto możliwość przybrania przez Zespół szacujący osoby trzeciej do pomocy przy wykonywaniu czynności związanych z szacowaniem szkody w szczególności pomiarów uszkodzonej powierzchni. Osoba ta nie wchodzi w skład zespołu ds. szacowania szkód oraz nie ma żadnego wpływu na proces szacowania szkód. Jednak nieodzownym jest umożliwienie Zespołowi ds. szacowania szkód możliwości korzystania z pomocy osoby trzeciej w przypadku gdy np. przedstawiciel ośrodka doradztwa rolniczego nie weźmie udziału w szacowaniu szkód, a poszkodowany rolnik nie będzie chciał wziąć udziału w czynnościach pomocniczych zmierzających do określenia wysokości odszkodowania - np. zmierzenia powierzchni uszkodzonej uprawy, czy pobierania prób polowych. Dokonywanie tych czynności jedynie przez jednego przedstawiciela dzierżawcy czy zarządcy obwodu łowieckiego jest niemożliwe do wykonania w praktyce.
Szkody w uprawach wieloletnich np. wierzby, miskantu i innych szacowane będą zgodnie z ogólnymi zasadami określonymi dla pozostałych upraw i płodów rolnych. Szacowanie ostateczne szkody i określenie wysokości odszkodowania będzie się odbywać jak w przypadku upraw rolnych przed terminem zbioru uprawy, jednak w przypadku upraw wieloletnich będzie funkcjonował wydłużony cykl plonowania. W przypadku szkód wymagających zaorania, w sytuacji gdy nie ma możliwości określenia wysokości plonu z 1 ha uszkodzonej uprawy, przyjęto, że plon z 1 ha zostanie ustalony jako średni plon na podstawie danych zawartych w trzech ostatnio opublikowanych na stronie podmiotowej Głównego Urzędu Statystycznego (http://stat.gov.pl) rocznikach statystycznych „ Wyniki produkcji roślinnej"
Rozporządzenie wprowadziło również nowe wzory protokołów (oględzin i ostatecznego szacowania szkód).
-----------------------------
Znowelizowana ustawa Prawo łowieckie nałożyła na Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe obowiązek organizacji szkoleń w zakresie szacowania szkód łowieckich. Szkolenia kierowane są do przedstawicieli wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego, izb rolniczych oraz przedstawicieli zarządców i dzierżawców obwodów łowieckich.
W 2019 r. Lasy Państwowe przygotowały szkolenia i dodatkowe narzędzia wspierające uzyskiwanie wiedzy o szacowaniu szkód łowieckich. Prócz szkoleń tradycyjnych skierowanych dla ODR, IR oraz ZO PZŁ, OHZ i pracowników LP są to:
- szkolenia w formule e-learningu: dostępne są dla wszystkich zainteresowanych od grudnia 2018 r. W styczniu 2019 r. nastąpiła ewaluacja szkoleń po okresie testowania. Szkolenia dostępne są pod adresem: ►szkolenia.lasy.gov.pl. W listopadzie 2019 r. planowana jest aktualizacja tego szkolenia.
- pytania i odpowiedzi: od 14 lutego 2019 r. dostępna jest nowa funkcjonalność przygotowana przez Lasy Państwowe wspólnie z ekspertami – możliwość zadawania pytań na bieżąco. Pytanie należy przesłać na adres magdalenaborowiec@op.pl. Po ok. 10 dniach roboczych odpowiedź będzie dostępna na stronie www.lasy.gov.pl w linku ►„Pytania i odpowiedzi”. Zadawane pytania powinny dotyczyć zagadnień przydatnych dla wszystkich uczestników szacowania szkód łowieckich, gdyż nie ma możliwości opracowywania problemów indywidualnych, wymagających zapoznania się ze szczegółową dokumentacją. Odpowiedzi te będą tworzyć bazę wiedzy dostępną i aktualizowaną na bieżąco.
- materiały do pobrania, w tym wzory dokumentów takich jak:
►Wniosek o szacowanie szkód łowieckich
►Zawiadomienie o terminie oględzin
►Protokół oględzin i Protokół ostatecznego szacowania szkody
►Sposób szacowania szkód łowieckich
dostępne są na stronie ►www.lasy.gov.pl
