03-12-2013, Redaktor: Jkalmuk

Zasady przejściowe dla rozwoju obszarów wiejskich należą do typowych praktyk, gdyż zgodnie z zasadą budżetową n+2, państwa członkowskie mogą wykorzystać koperty krajowe na okres 2007-2013 do końca roku 2015. Dlatego też, nie można uniknąć pokrywania się okresów programowania, na początku nowego okresu, czyli w 2014 r. Podobna sytuacja wystąpiła w 2006 r., kiedy to w rozporządzeniu Komisji (KE) nr 1320/2006 ustanowiono zasady przejściowe. Rozporządzenie to określiło, w jaki sposób można wykorzystać starą i nową kopertę na sfinansowanie zobowiązań z okresu programowania 2000-2006.
 
Kolejność zasad

Zasady przejściowe zostaną ustanowione w trzech krokach.

Przyjęcie kroku pierwszego opiera się na artykule 91 rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 i zostało wprowadzone jako poprawka do rozporządzenia Komisji (KE) nr 1974/2006. Krok ten obejmuje zasady korzystania ze starej koperty finansowej.

Gdy okazało się, że nie uda się uniknąć wprowadzenia okresu przejściowego w 2014 r. dla pierwszego filaru i odpowiednich zasad, postanowiono, że zostaną one wprowadzone jako akt podstawowy ad hoc w sprawie okresu przejściowego. Zadecydowano o wprowadzeniu kilku zasad dla rozwoju obszarów wiejskich. Zasady te stanowią drugi krok.

Trzeci krok będzie stanowił opracowanie aktu delegowanego, na podstawie artykułu 95 projektu rozporządzenia w sprawie rozwoju obszarów wiejskich. Krok ten obejmuje zasady korzystania z nowej koperty finansowej, która może pokryć aktualne zobowiązania.

Ustanowienie zasad

Trzy oddzielne akty prawne obejmą wszystkie aspekty zasad przejściowych. W załączniku I znajduje się przegląd odpowiednich aktów, określających czy można podjąć nowe zobowiązania na okres 2014-2015 na podstawie starych zasad oraz czy można wykorzystać nową kopertę krajową na pokrycie aktualnych zobowiązań.

Krok I

•  13 kwietnia opublikowano rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 335/2013 z dnia 12 kwietnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1974/2006.
•  Z zasady, krok I miał doprowadzić do niewiązania nowej koperty finansowej, obowiązującej od 2014 r. z wieloletnimi instrumentami, które obowiązują od aktualnego okresu programowania. Obejmuje on pięć kwestii:
• Po pierwsze, określa on, że nie można podjąć żadnych nowych zobowiązań prawnych po roku 2013, obejmujących wcześniejszą emeryturę, spełnianie norm  ani dwóch instrumentów zalesiania. Dwa pierwsze warunki zostały wprowadzone, gdyż zobowiązania te nie będą obowiązywać w kolejnym okresie programowania. Dwa ostatnie, ponieważ są to instrumenty wieloletnie i długoterminowe .
• Po drugie, określa, że można przedłużyć aktualnie obowiązujące zobowiązania w zakresie instrumentów rolno-środowiskowych, dobrostanu zwierząt i środowiska leśnego, do końca okresu składania wniosków 2014, a nie 2013 jak założono wcześniej.
• Po trzecie, wniosek określa, jak można wykorzystać aktualne wsparcie techniczne do przygotowania kolejnego okresu programowania. Można z niego skorzystać do oceny ex-ante nowych programów, pokrycia kosztów związanych z przygotowaniem lokalnych strategii rozwoju i innych kosztów bezpośrednio związanych z funkcjonowaniem aktualnych programów i które są konieczne do zapewnienia gładkiego przejścia do kolejnego okresu programowania.
• Po czwarte, wniosek wprowadza tzw. zasadę wykorzystania. Oznacza to, że państwa członkowskie nie mogą podjąć żadnych nowych zobowiązań, jeśli aktualna koperta finansowa zostanie wyczerpana.
• Po piąte, ostatni zapis wprowadza zasadę daty końcowej. Oznacza to, że państwa członkowskie nie mogą podejmować nowych zobowiązań w ramach aktualnego programu, jeśli chcą podjąć zobowiązania w ramach nowego programu dla tożsamych instrumentów. Zasada daty końcowej nie dotyczy wsparcia dla przygotowania programu Leader ani wsparcia technicznego. Można równolegle stosować wsparcie techniczne z obydwu programów, aczkolwiek każdy wydatek musi dotyczyć albo jednego albo drugiego programu.
• Zasady wykorzystania i daty końcowej mogą być zastosowane na szczeblu instrumentu albo programu.

Krok II Przejściowy akt podstawowy ad hoc

• Komisja przyjęła wnioski w sprawie przejściowego aktu podstawowego ad hoc dn. 18 kwietnia 2013 r. Ref. dok. COM(2013) 226 final. Został on przesłany do pozostałych instytucji i stanowi przedmiot negocjacji trójstronnych. Zawiera pięć artykułów obejmujących rozwój obszarów wiejskich:
• Zgodnie z artykułem 1, państwa  członkowskie mogą nadal podejmować nowe zobowiązania obejmujące ONW, Natura 2000, ramową dyrektywę wodną, instrumenty rolno-środowiskowe, dobrostan zwierząt i instrumenty leśno-środowiskowe w oparciu o wcześniejsze zasady, do czasu przyjęcia nowych programów, wykorzystując fundusze z koperty na 2014-2020. Stwierdza on również, że zasada dotycząca prowadzenia działalności rolnej przez pięć lat w ramach ONW nie dotyczy zobowiązań podjętych po raz pierwszy w 2014 r. (gdyż zasada ta nie obowiązuje w nowym okresie programowania).
• W artykule 2 stwierdzono, że aktualne zasady wzajemnej zgodności będą nadal obowiązywać w 2014 r., nawet jeśli instrumenty związane z zasadą wzajemnej zgodności zostaną wdrożone w ramach nowego programu.
• Artykuł 3 określa, iż płatności na rzecz produkcji zwierzęcej i płatności obszarowe, które rozpoczęły się w aktualnym okresie programowania, mogą być pokryte z nowej koperty. Należy zapewnić taką możliwość w nowym programie oraz zastosować nowy poziom współfinansowania. Co więcej, w systemach zarządzania i kontroli państw członkowskich należy jasno określić działania przejściowe (np. dla programów przyjętych w aktualnym okresie, ale finansowanych z nowej koperty).
• W artykule 4 znajdują się informacje na temat odstępstw technicznych związanych z odniesieniami prawnymi do podstawowych wymogów w zakresie zarządzania (SMR) i GAEC oraz dodatkowych bezpośrednich płatności krajowych w Chorwacji.
• Artykuł 9 zawiera odstępstwa techniczne związane z odniesieniami prawnymi do przenoszenia funduszy między filarami zgodnie z artykułem 64 wniosku w sprawie rozporządzenia o rozwoju obszarów wiejskich.

Krok III Akt delegowany
Akt delegowany, który zostanie opracowany na podstawie artykułu 95 wniosku w sprawie rozporządzenia o rozwoju obszarów wiejskich zawiera trzy główne punkty, określając w jaki sposób można wykorzystać nową kopertę finansową do pokrycia wydatków związanych z obecnym programem.

• Po pierwsze, umożliwi on kontynuowanie instrumentów wieloletnich  (innych niż płatności na rzecz produkcji zwierzęcej i płatności obszarowe objęte przejściowym aktem podstawowym). Gdy stara koperta finansowa zostanie wyczerpana, będzie można w dalszym ciągu finansować te instrumenty z nowej koperty finansowej w obecnym kształcie, bez zmiany zasad.
• Po drugie, określi on warunki przeniesienia instrumentów opartych na projektach . Jeśli dane działanie jest częściowo finansowane ze starej i częściowo z nowej koperty finansowej, należy podzielić projekt na dwa odpowiednie etapy finansowe.
• W przypadku obydwu rodzajów instrumentów stosuje się nowe stawki współfinansowania dla odpowiednich instrumentów.
• Po trzecie, określi, że nowe wsparcie techniczne może objąć ocenę ex post     aktualnych programów oraz pozycji wydatków związanych z zamknięciem     aktualnych programów.

Wydatki związane z przenoszeniem instrumentów i wsparciem technicznym muszą   znaleźć się w nowym programie.

Co więcej, wniosek w sprawie aktu delegowanego ukaże, że należy jasno określić wszelkie działania w systemach zarządzania i kontroli państw członkowskich     .

Na zakończenie, w propozycji znajdzie się tabela korelacji ukazująca, które z nowych instrumentów odpowiadają którym instrumentom starym.
 
Eksperci z państw członkowskich omówili zarys aktu delegowanego w   marcu i czerwcu. Ciąg dalszy dyskusji w grupie ekspertów będzie miał miejsce 20 września.   Projekt tych zasad znajduje się w załączniku II.

Często zadawane pytania/ zgłoszone uwagi

Dlaczego zasady przejściowe zostały podzielone między akt podstawowy ad hoc i akt delegowany?
W normalnych warunkach zasady te powinny znaleźć się jedynie w akcie delegowanym. Aczkolwiek, gdy okazało się, że rok 2014 będzie rokiem przejściowym w II filarze, trzeba było przeprowadzić ponowną ocenę sytuacji. Ukazała ona powody, dla których niektóre instrumenty i aspekty powinny znaleźć się w przejściowym akcie podstawowym ad hoc wraz z zapisami dla filaru I.

1. Płatności obszarowe i związane z produkcją zwierzęcą znalazły się w akcie podstawowym ad hoc ponieważ termin składania wniosków o płatności upływa 15 maja. Z tego względu nie można oczekiwać, że wszystkie ustalenia i rozwiązania zostaną wprowadzone na tyle wcześnie, aby można było dotrzymać tego terminu, jeśli działania miałyby być finansowane w ramach nowego programu.

2. Płatności te stanowią rekompensatę oraz są ważną częścią rocznego dochodu rolników. Dlatego też, rolnicy muszą je otrzymywać co roku, najlepiej w tym samym okresie co zwykle.

3. Płatności te bezpośrednio wiążą się z filarem I, w kontekście zasad wzajemnej zgodności, zazieleniania i wymogów podstawowych.

Dlaczego nie można umieścić wszystkich zapisów w akcie podstawowym i po prostu przedłużyć programy na 2014 r.?
Po pierwsze, należy upewnić się, że o ile to możliwe, zasoby EFRROW zostaną przeznaczone na wdrażanie nowej polityki rozwoju obszarów wiejskich, zgodnie z Art. 7 ust. 1 projektu rozporządzenia w sprawie rozwoju obszarów wiejskich. Ponadto, trudno byłoby w aktualnej sytuacji politycznej europejskich funduszy strukturalnych i inwestycji wytłumaczyć, dlaczego programy EFRROW zostały przeniesione. Właściwie możliwość ta nie występuje w żadnym innym funduszu, mimo podobieństwa prowadzonych działań.

Znajdujemy się w trudnej sytuacji gospodarczej i nie jesteśmy w stanie sfinansować działań przed uzyskaniem współfinansowania
Niezależnie od tego, gdzie znajdą się zasady przejściowe - czy to w przejściowym akcie podstawowym ad hoc czy w akcie delegowanym - Komisja będzie odpowiedzialna za finansowanie wstępne oraz pokryje koszty pośrednich płatności dopiero po przyjęciu programów. Zgodnie z rozporządzeniem finansowym i artykułem 66 projektu rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów, decyzja Komisji odnośnie przyjęcia programu stanowi podstawy prawne dla Komisji do podjęcia rocznego zobowiązania i rozpoczęcia wypłat dla państw członkowskich. Dlatego też, we wszystkich przypadkach, program musi zostać przyjęty zanim państwa członkowskie otrzymają współfinansowanie.

Programy zostaną przyjęte późno i wystąpi przerwa w ich wdrażaniu
Jest to normalna sytuacja w przypadku przejścia z jednego okresu programowania do drugiego. Niemniej jednak, tak jak w przypadku przejścia z okresu 2000-2006 do aktualnego okresu programowania, artykuł 55 projektu rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów stanowi, że wydatki mogą być pokryte z funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, jeśli powstały one między datą zgłoszenia programu a 1 stycznia 2014 r., w zależności od tego, która data jest wcześniejsza. W przypadku EFRROW, agencje płatnicze mogą rozpocząć wypłaty po 1 stycznia 2014 r.  Dlatego też, państwa członkowskie decydujące się na rozpoczęcie wdrażania programów przed ich przyjęciem czy nawet zgłoszeniem, robią to na własne ryzyko. Wybór projektów może opierać się na kryteriach ustanowionych przez tymczasowe komitety monitorujące.

Nie poznamy wszystkich kryteriów (kwalifikowalności) wystarczająco wcześnie
Akt podstawowy rozporządzenia w sprawie rozwoju obszarów wiejskich oraz przejściowy akt podstawowy ad hoc raczej wiele się nie zmienią i powinny zostać przyjęte do końca roku. Treść aktu delegowanego od listopada 2012 stanowi przedmiot dyskusji w grupie ekspertów ds. rozwoju obszarów wiejskich. Debata będzie nadal toczyć się jesienią. Dyskusje odnośnie projektu aktu wykonawczego zostaną przyśpieszone i będą miały miejsce we wrześniu w komitecie ds. rozwoju obszarów wiejskich. W przypadku zarówno aktów delegowanych jak i wykonawczych, ustawodawca chce, aby weszły one w życie jak najszybciej po opracowaniu podstaw prawnych. W związku z tym, ustawodawcy najprawdopodobniej skrócą okres przysługujący na zgłoszenie sprzeciwu, przewidziany w artykule 290 ust. 2 TFUE. W związku z tym, szczegóły wspólnych kryteriów kwalifikowalności, lub przynajmniej wniosek Komisji w tej sprawie, powinny zostać opublikowane do końca roku.

Państwa członkowskie nie mogą pozwolić sobie na przyjęcie działań przed oficjalnym przyjęciem programów
Ryzyko to jest względnie niewielkie, a fundusze strukturalne i inwestycyjne również je ponoszą. Propozycje Unii odnośnie kryteriów kwalifikowalności EFRROW zostaną opublikowane do końca roku. Zasady obejmujące maksymalny poziom pomocy albo już zostały określone w załączniku do aktu podstawowego lub zostaną przedstawione w zasadach dotyczących pomocy. Np. w przypadku dopłat do rozpoczęcia działalności przez młodych rolników znamy już poziom płatności i warunki jej przyznania. Ostateczne warunki, np. treść biznesplanu, zostaną przedstawione w akcie wykonawczym.
 
 
Źródło: www.krir.gov.pl