Czy przedsiębiorca dolicza VAT, jeśli sprzedaje zboże z własnego pola
Zdarza się, że rolnik chce założyć jednoosobową działalność gospodarczą i z tego tytułu rozliczać VAT. Pojawia się wtedy pytanie, czy jego działalność rolnicza również będzie opodatkowana na zasadach ogólnych?
Wiele osób wolałoby bowiem zachować status rolnika ryczałtowego i otrzymywać od nabywców zryczałtowany zwrot podatku zawarty w cenie sprzedawanych produktów rolnych. Jednocześnie chciałoby wystawiać faktury i mieć prawo do odliczania VAT od zakupów związanych z działalnością gospodarczą.
Pytanie o załadunek zboża
Okazuje się, że jest to możliwe, ale tylko gdy zarejestrowana firma nie będzie prowadzić działalności rolniczej. Jest ona zdefiniowana w art 2 pkt 15 ustawy o VAT (patrz ramka) i obejmuje m.in. świadczenie usług rolniczych.
Problemem tym zajmowała się m.in. Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 22 lutego 2012 r. (IPTPP4/44397/11-41ALN). Pytanie zadała podatniczka, która od 2004 r. prowadzi gospodarstwo rolne jako rolnik ryczałtowy (korzysta ze zwolnienia z VAT) i uzyskuje przychody ze sprzedaży mleka i zboża. Wyjaśniła ona, że od marca 2011 r. prowadzi również działalność gospodarczą. Wykonuje m.in. usługi: ładowania wapna, załadunku zboża, orania, koszenia. Świadczy je, przy wykorzystaniu ciągnika z ładowaczem czołowym. Podstawowym kodem PKWiU świadczących usługi jest 01.61.Z - usługi wspomagające produkcję roślinną. Podatniczka wyjaśniła, że z tego tytułu jest zarejestrowana jako czynny podatnik VAT. Zaznaczyła, że nie wykorzystuje środków trwałych do prowadzenia gospodarstwa rolnego. Zapytała, czy w opisanej sytuacji może korzystać ze zwolnienia jako rolnik ryczałtowy i jednocześnie być podatnikiem VAT z tytułu prowadzonej dziłalności gospodarczej?
Jej zdaniem przepisy na to pozwalają. Izba skarbowa była jednak innego zdania.
Rolnik to przedsiębiorca
Wskazała, że zgodnie zart. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez wzlędu na jej cel lub rezultat. Działalność gospodarcza w rozumieniu tego przepisu obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okoliczniościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalniość gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Natomiast rolnikiem ryczałtowym, zgodnie z art. 2 pkt 19 ustawy o VAT,jest rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze, korzystający ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Izba powołała się też na definicję działalności rolniczej (patrz ramka).
Na tej podstawie uznała, że działalność rolnicza (art. 2 pkt 15 ustawy) mieści się w pojęciu działalności gospodarczej.
Wyjątek nie zawsze do zastosowania
Izba wskazała, że przepisy "przewidują tylko jeden przypadek, w którym jeden podmiot może łączyć dwa statusy - podatnika VAT zwolnionego jako rolnika ryczałtowego (niemającego obowiązku składania deklaracji, wystawiania faktur) oraz jednocześnie podatnika VAT czynnego. Wynika to z art. 113 ust. 3 ustawy, który stanowi, iż w przypadku prowadzenia przez rolnika ryczałtowego korzystającego ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 3 także działalności innej niż działalność rolnicza do wartości sprzedaży, o której mowa w ust. 1 i 10, dokonywanej przez tego podatnika nie wlicza się sprzedaży produktów rolnych pochodzących z prowadzonej przez niego działalności rolniczej". Dalej czytamy: "nie można zgodzić się ze stanowiskiem wnioskodawczyni, że w związku ze świadczeniem w ramach własnej działalności gospodarczej usług rolniczych mogła ona również zarejestrować się jako podatnik VAT i zrezygnować ze zwolnienia, o którym mowa wart. 113 ust. 1 lub 9. Świadczenie usługi rolniczej - wnioskodawczyni zaznaczyła, iż zajmuje się ładowaniem wapna, załadunkiem zboża, oraniem, koszeniem - nie stanowi bowiem, odrębnej od prowadzenia gospodarstwa rolnego, działalności gospodarczej, tylko nadal jest działalnością rolniczą wykonywaną w ramach prowadzonego gospodarstwa rolnego".
Jako dodatkowy argument izba podała, że działalność podatniczki została zakwalifikowana w PKWiU symbolem 01.61.Z - usługi wspomagające produkcję roślinną. Tymczasem w załączniku nr 2 do ustawy o VAT (wykaz towarów i usług, od których dostawy i świadczenia przysługuje zryczałtowany zwrot podatku od towarów i usług) w poz. 35 ex 01.6 występują usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt, z wyłączeniem usług weterynaryjnych oraz usług podkuwania koni i prowadzenia schronisk dla zwierząt gospodarskich (PKWiU ex 01.62.10.0).
Co jest działalnością rolniczą
Działalność rolnicza zdefiniowana jest w art. 2 pkt 15 ustawy o VAT. Są to:
- produkcja roślinna i zwierzęca, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego,
- produkcja warzywnicza, gruntowa, szklarniowa i pod folią,
- produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza,
- chów, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych,
- produkcja zwierzęca typu przemysłowego lub fermowego oraz chów i hodowla ryb i innych organizmów żyjących w wodzie,
- uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin in vitro,
- fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego,
- wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych,
- chów i hodowla dżdżownic, entomofagów i jedwabników,
- prowadzenie pasiek oraz chów i hodowla innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym oraz sprzedaż.produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna okrągłego z drzew
- tropikalnych (PKWiU 02.20.13.0) oraz bambusa (PKWiU ex 01.29.30.0),
- świadczenie usług rolniczych.
Rejestracja dotyczy całej działalności
Izba wyjaśniła, że podatniczka "powinna dokonać zgłoszenia aktualizacyjnego rezygnując ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 3.Tym samym wnioskodawca występując jako podatnik VAT czynny dla wszystkich czynności wykonywanych w ramach prowadzonej przez siebie działalIiości gospodarczej (tj. dla czynności wykonywanych zarazem w ramach działalności gospodarczej oraz działalności
rolniczej) występuje jako jeden podatnik podatku od towarów i usług". Wpodsumowaniu czytamy: "dokonując rejestracji jako podatnik VAT czynny, wnioskodawczyni dokonuje jej dla wszystkich czynności wykonywanych w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, występując jako podatnik podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy".
Taka sama wykładnia przepisów wynika także z innych interpretacji dotyczących świadczenia podobnych usług, np. odpowiedzi Izby Skarbowej w Warszawie z 18 listopada 2011 r. (IPPP2/443-961/11-4/KAN), pisma Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 30 czerwca 2011 r. (ITPP1/443-510/11/BK) oraz interpretacji Izby Skarbowej w Łodzi z 21 lipca 2011 r. (IPTP-P1/443-128/11-2/ALN).
W podsumowaniu tej ostatniej czytamy: "Podmiot będący rolnikiem ryczałtowym nie może bowiem łączyć dwóch statusów podatnika VAT zwolnionego jakorolnik ryczałtowy (niemającego obowiązku składania deklaracji, prowadzenia ewidencji, wystawiania faktur) i jednocześnie podatnika VAT czynnego - wpozostałym zakresiedziałalności rolniczej, tj. świadczenia usług rolniczych". Po rejestracji nie jest więc możliwe stosowa nie art. 43 ust. 1 ustawy o VAT do sprzedaży wytworzonych w gospodarstwie produktów rolnych. Zgodnie znim zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego, oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego.
Handel bydłem to nie to samo co chów, czy hodowla
Ten sam podatnik może jedną krowę sprzedać jako rolnik ryczałtowy, a drugą jako przedsiębiorca, który rozlicza VAT
Tak wynika z odpowiedzi Izby Skarbowej w Łodzi z 25 sierpnia 2011 r. (IPTPP2/443-192/11-4/BM). Z wnioskiem o interpretację wystąpiła osoba, która posiada stado zarejestrowane w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Sprzedaż bydła z niego traktuje jako transakcje zawarte przez rolnika ryczałtowego. W ciągu roku – jako rolnik ryczałtowy – wyhoduje od 10 do 15 sztuk bydła.
Od 20 czerwca 2005 r. wnioskodawca rozpoczął działalność w zakresie skupu i sprzedaży bydła (w tym dniu nabył stado związane z prowadzoną działalnością gospodarczą). Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wydała mu drugie zaświadczenie o zarejestrowaniu siedziby stada, któremu został nadany inny numer. Rozpoczynając działalność gospodarczą, wnioskodawca zarejestrował się jako podatnik VAT. Działalność gospodarcza opodatkowana jest na zasadach ogólnych. Wnioskodawca wyjaśnił, że bydło z pierwszego stada sprzedaje po upływie roku, a z drugiego stada związanego z działalnością po trzech dniach od zakupu. Pierwsze stado zostało nabyte w celu hodowli a następnie sprzedaży, natomiast drugie stado w celu sprzedaży.
Wnioskodawca zapytał, czy może być zaliczony do grupy rolników ryczałtowych i przyjmować faktury VAT RR za sprzedaż własnego bydła. Wyjaśnił też, że na potrzeby dziłalności gospodarczej kupił środki trwałe i materiały do budynku obory ( m.in. silos, ciągnik rolniczy, ładowacz czołowy, owijarkę bel). Sąone wykorzystywane do przygotowywania i przechowywania paszy dla bydła zakupionego do działalności gospodarczej. Z zakupów tych wnioskodawca odliczył cały VAT. Chciał się dowiedzieć, czy prawidłowo rozlicza się z urzędem skarbowym?
Wikipedia prawdę powie
Izba odpowiedziała, że w pierwszej kolejności należy zbadać, czy handel bydłem (zakup w celu sprzedaży a następnie sprzedaż) może być uznany za działalność rolniczą w rozumieniu art. 2 ust. 15 ustawy o VAT. Konieczne jest więc zdefiniowanie pojęć "chów" i "hodowla". Napodstawie Wikipedii izba wyjaśniła, że chów to zapewnienie zwierzętom użytkowym i hodowlanym prawidłowych warunków bytowania i rozwoju, dzięki którym możliwy jest pełny rozwój pożądanych cech. Obejmuje czynności takie, jak karmienie i pielęgnacja, związane z utrzymaniem zwierząt od czasu ich nabycia - zwykle młodych osobników - do czasu uzyskania przez nie oczekiwanych cech użytkowych. Odchowane zwierzęta mogą być użyte do produkcji (mleko, wełna, jaja), jako surowiec (mięso, skóra) lub jako siła robocza (np. koń, muł, osioł) albo zwierzęta domowe (pies, kot).
Powołując się nato samo źródło, izba wskazała, że hodowla zwierząt to - zgodnie z ustawą o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich - zespół zabiegów zmierzających do poprawienia założeń dziedzicznych (genotypu) zwierząt gospodarskich, w zakres których wchodzi ocena wartości użytkowej i hodowlanej zwierząt gospodarskich, selekcja i dobór osobników do kojarzenia prowadzony w warunkach prawidłowego chowu.
Ustawa o PIT pomoże w wykładni VAT
Zdaniem izby skarbowej w ramach wykładni systemowej zewnętrznej można również odwołać się do definicji działalności rolniczej zawartej w art. 2 ust 2 ustawy o PIT. Zgodnie znią działalnością rolnicząjest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, wtym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb, a także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślirt, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą co najmniej:
- miesiąc - w przypadkuroślin,
- 16 dni - w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego gęsi lub kaczek,
- 6 tygodni - w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,
- 2 miesiące - w przypadkupozostałych zwierząt - licząc od dnia nabycia.
Na tej podstawie izba uznała, że "zakup bydła w celu odsprzedaży nie jest działalnością rolniczą w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż taka działalność ze swej istoty obejmuje przetrzymywanie zwierząt celem realizacji czynności składających się na chów lub hodowlę".
Dwa statusy możliwe
Dalej izba wyjaśniła, że z art. 43 ust. 3, art.U3 ust. 3 oraz innych przepisów ustawy o VAT "pośrednio wynika, że podmiot będący rolnikiem ryczałtowym może być - wpozostałym zakresie swojej działalności - podatnikiemVAT czynnym (niekorzystającym ze zwolnienia). Jest to specyficzny przypadek, w którym jeden podmiot (w tym osoba fizyczna) może łączyć dwa statusy - podatnika VAT zwolnionego jako rolnik ryczałtowy (niemającego obowiązku składania deklaracji, prowadzenia ewidencji, wystawiania faktur) i jednocześnie podatnika VAT czynnego. Wówczas - chociaż w pozostałej części podatnik prowadzi działalność opodatkowaną - dostawa własnych produktów rolnych oraz świadczenie usług rolniczych będzie zwolniona od podatku". Dalej izba potwierdza prawo wnioskodawcy do zachowania statusu rolnika ryczałtowego (zwolnionego) w odniesieniu do chowu lub hodowli bydła w celu sprzedaży, przy jednoczesnym obowiązku rozliczania VAT na zasadach ogólnych z tytułu działalności handlowej. Dalej izba wyjaśniła, że jeśli kupione środki trwałe są wykorzystywane tylko do prowadzenia opodatkowanej działalności handlowej, to wnioskodawca miał prawo do odliczenia 100 proc. podatku naliczonego. Jeżeli jednak te same środkitrwałe są również wykorzystywane do zwolnionej działalności rolniczej, to - wrazie niemożności bezpośredniego przypisania podatku naliczonego do poszczególnych kategorii działalności - należy zastosować proporcję, o której mowa w art. 90 ust: 2 ustawy o VAT.
Fakt, że rolnik ryczałtowy może rozliczać VATz innej działalności na zasadach ogólnych, potwierdzają też inne interpretacje (patrz ramka).
Hodowca drobiu doradcą gospodarczym
W interpretacji z 14 stycznia 2011 r. (IPPP2I443-826/10-2IIG) Izba Skarbowa w Warszawie zajmowała się pytaniem rolnika ryczałtowego (prowadzącego działy specjalne produkcji rolnej - hodowlę drobiu), zwolnionego z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT. Wyjaśnił on, że dodatkowo od października 2010 r. rozpoczął prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej.
Zajmuje się doradztwem w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania (PKD 70.22.4). Przedsiębiorca prowadzący taką działalność nie może korzystać ze zwolnienia podmiotowego VAT (wynika to z art. 113 ust. 13 pkt 2 ustawy o VAT). Wnioskodawca złożył więc w urzędzie skarbowym zgłoszenie rejestracyjne w zakresie podatku od towarów i usług (VAT-R). Jego zdaniem w takiej sytuacji działalność rolnicza w dalszym ciągu korzysta ze zwolnienia z VAT (nie stracił statusu rolnika ryczałtowego).
Izba skarbowa zgodziła się z tym stanowiskiem. W interpretacji czytamy, że "do działalności gospodarczej prowadzonej przez wnioskodawcę nie wlicza się obrotów ze sprzedaży produktów rolnych pochodzących z prowadzonej przez niego działalności rolniczej i nie ma on obowiązku w składanej miesięcznie deklaracji VAT-7 wykazywać obrotów z dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej. Wnioskodawca nadal posiada w zakresie działalności rolniczej polegającej na hodowli drobiu status rolnika ryczałtowego zwolnionego od opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy".
Źródło: Rzeczpospolita, 02.04.2012, autor: Konrad Piłat
