Jak uniknąć sankcji gdy brak paszy zmusza rolnika do wykorzystania w całości TUZ, które powinny pozostać częściowo nieskoszone
W odpowiedzi na propozycję małopolskich rolników (pismo z dn. 30.04.2020 r.), w związku z narastającym problemem braku pasz w gospodarstwach prowadzących chów bydła, aby rolnicy realizujący programy środowiskowe zostali zwolnieni z konieczności pozostawienia 10% niewykoszonych użytków zielonych dzięki czemu będą mieli dodatkową możliwość pozyskiwania paszy, otrzymaliśmy pismo KRIR z dn. ►18.05.2020 r. (KRIR/MR/W/493/2020). Zarząd KRIR wystąpił ►30.01.2020 r. do MRiRW z wnioskiem o złagodzenie sankcji dla rolników, którzy skosili łąki i nie zdążyli zgłosić tego faktu do ARiMR. W odpowiedzi resort rolnictwa wyczerpująco wyjaśnia zasady postępowania w sytuacji, gdy brak paszy zmusza rolnika do wykorzystania w całości trwałych użytków zielonych, które powinny pozostać częściowo nieskoszone. Poniżej treść odpowiedzi MRiRW z dn. 17.02.2020 r. (►PB.rś.O53.5.2020).
(…) Zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatyczne PROW 2014-2020 są zobowiązaniami wieloletnimi. Płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne rekompensują rolnikom poniesione koszty i utracone dochody związane z realizacją takich zobowiązań. tj. realizacją określonego dla danego pakietu/wariantu zestawu wymogów w celu osiągnięcia założonych celów środowiskowych i klimatycznych.
Szczegółowe zasady realizacji zobowiązań w ramach pakietów przyrodniczych Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego PROW 2014-2020 (DRŚK), tj. Pakiet 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 i Pakiet 5. Cenne siedliska paza obszarami Natura 2000 zostały uregulowane w rozporządzeniu rolno-środowiskowo-klimatycznym (DzU poz. 415, z późn. zm.).
Skutkiem niespełnienia przez rolnika wymogów w ramach zobowiązania jest, co do zasady, zastosowanie sankcji zgodnie z art. 35 rozporządzenia 640/2014 (DzU L 181 z 20.6.2014, s. 48). Zgodnie z załącznikiem 8. do rozporządzenia rolno-środowiskowo-klimatycznego, dla pakietów przyrodniczych, w przypadku pozostawienia mniejszej niż 15% nieskoszonej powierzchni działki rolnej przewidziany współczynnik dotkliwości i trwałości tego uchybienia stosowany do dokonywania zmniejszeń płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej wynosi 6% (współczynnik ten jest relatywnie niski w porównaniu do innych rodzajów uchybień).
Ponadto, zgodnie z przepisami unijnymi stosowane są sankcje wsteczne co oznacza, że rolnik jest zobowiązany do zwrotu płatności otrzymanych w poprzednich latach (w przypadku niespełnienia wymogów mających istotny wpływ na efekt środowiskowy wysokość zwrotów pozostaje na poziomie sankcji z roku stwierdzenia uchybienia). W tym miejscu należy podkreślić, że mimo popełnienia przez rolnika uchybień w realizacji zobowiązania w danym roku, zobowiązanie to musi być kontynuowane do końca 5-letniego okresu, na jaki zostało zawarte.
Odnosząc się do sytuacji wystąpienia siły wyższej, zastosowanie mają przepisy UE, w tym m.in. art. 4 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia 640/2014. Zgodnie z tymi przepisami, w przypadku, gdy rolnik nie dotrzymał zobowiązania ze względu na działanie siły wyższej:
1) płatność rolno-środowiskowo-klimatyczna za dany rok jest przyznana w pomniejszonej wysokości - rolnik nie otrzymuje płatności za te części zobowiązania (wymogi), których nie wykonał,
2) nie są stosowane kary administracyjne, tj. sankcje (w tym sankcje wsteczne - rolnik nie jest zobowiązany do zwrotu wcześniej otrzymanych płatności), w związku z niespełnieniem wymogów podjętego zobowiązania.
Katalog zdarzeń, jakie mogą być uznane za siłę wyższą lub nadzwyczajne okoliczności ma charakter otwarty. Zgodnie z art. 2 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 1306/2013 (DzU L 347 z 20.12.2013, s. 549)), siła wyższa lub nadzwyczajne okoliczności mogą zostać uznane w szczególności w następujących przypadkach:
1) śmierć beneficjenta,
2) długoterminowa niezdolność beneficjenta do wykonywania zawodu,
3) poważna klęska żywiołowa powodująca duże szkody w gospodarstwie rolnym,
4) zniszczenie w wyniku wypadku budynków inwentarskich w gospodarstwie rolnym,
5) choroba epizootyczna lub choroba roślin dotykająca, odpowiednio, cały inwentarz żywy lub uprawy należące do beneficjenta lub część tego inwentarza lub upraw,
6) wywłaszczenie całego lub dużej części gospodarstwa rolnego, jeśli takiego wywłaszczenia nie można było przewidzieć w dniu złożenia wniosku.
Organem właściwym w sprawie uznania siły wyższej za przyczynę niewypełnienia zobowiązania jest kierownik biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Należy przy tym podkreślić, że każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności faktycznych i dowodów występujących w sprawie. Warunkiem zastosowania powyższego podejścia, zgodnie z przepisami rozporządzenia 640/2014, jest zgłoszenie przypadku wystąpienia siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności przez rolnika lub upoważnioną przez niego osobę (na piśmie, wraz z odpowiednimi dowodami) właściwemu organowi w ciągu 15 dni roboczych od dnia, w którym rolnik lub upoważniona przez niego osoba są w stanie dokonać tej czynności. W postępowaniu w sprawie przyznania płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej, zgłoszone przez rolnika wystąpienie okoliczności nadzwyczajnych lub siły wyższej podlega ocenie pod kątem ich wpływu na spełnienie warunków i wymogów realizowanego zobowiązania.
►Wniosek o złagodzenie sankcji za uchybienia w działaniu rolno-środowiskowo-klimatycznym, 31-01-2020.
