MRiRW ws. warunków przyznawania pomocy w ramach interwencji Rozwój małych gospodarstw
W odpowiedzi na wniosek KRIR, popierający wniosek Mazowieckiej Izby Rolniczej w sprawie zmiany warunków przyznawania pomocy w ramach interwencji I.10.5 Rozwój małych gospodarstw w ramach Planu Strategicznego dla WPR na lata 2023–2027, resort rolnictwa, ►w piśmie z dn. 05.01.2024 r. przekazał poniższe wyjaśnienia.
"Zgodnie z Wytycznymi szczegółowymi w zakresie przyznawania, wypłaty i zwrotu pomocy finansowej w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 dla interwencji I.10.5 Rozwój małych gospodarstw jednym z kryteriów wyboru operacji jest uczestnictwo w systemach jakości. Punkty przyznaje się za uczestnictwo lub planowane uczestnictwo w:
1) unijnym systemie jakości:
a) rolnictwo ekologiczne – 4 punkty, pod warunkiem objęcia tym systemem co najmniej 50% powierzchni użytków rolnych tego gospodarstwa,
b) innym niż rolnictwo ekologiczne unijnym systemie jakości (wymienionym w treści ww. wytycznych) – 2 punkty;
2) krajowym systemie jakości (wymienionym w treści ww. wytycznych) – 1 punkt.
Punkty są przyznawane, jeżeli:
1) zawarta w biznesplanie koncepcja zmian strukturalnych w gospodarstwie przewiduje produkcję objętą systemem jakości, za który mają zostać przyznane punkty;
2) rolnik uczestniczy w systemie jakości lub zobowiąże się do uczestnictwa w systemie jakości przed dniem złożenia wniosku o płatność pierwszej raty pomocy.
Uczestnictwo w systemie jakości musi być potwierdzone ważnym certyfikatem lub świadectwem jakości.
Celem tak skonstruowanego rozwiązania jest skierowanie pomocy przede wszystkim do tych gospodarstw, które już na etapie składania wniosku o przyznanie pomocy uczestniczą w systemie jakości. Uzupełaniająco dopuszczono wypełnienie tego kryterium później pod warunkiem, że nastąpi to do momentu złożenia wniosku o wypłatę pierwszej raty pomocy. Z tego powodu wnioskodawcy przed ubieganiem się o pomoc w ramach interwencji I.10.5 powinni ocenić, czy są w stanie posiadać ważny certyfikat w terminie określonym w wytycznych szczegółowych. Jeżeli nie, wówczas powinni zastosować inne kryteria wyboru lub złożyć wniosek w kolejnym naborze.
W interwencji I.10.5 pomoc przyznaje się na operację, w wyniku realizacji której nastąpi wzrost wartości sprzedaży brutto produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie co najmniej o 30% w stosunku do ustalonej dla gospodarstwa wartości przychodu bazowego i nie mniej niż do poziomu odpowiadającego równowartości minimalnego wynagrodzenia w roku, w którym złożono wniosek o przyznanie pomocy.
Należy zauważyć, że wnioskodawca przedstawia w biznesplanie koncepcję zmian strukturalnych w gospodarstwie służących zwiększeniu orientacji rynkowej gospodarstwa, w tym zmiany w zakresie wzrostu wartości sprzedaży produktów rolnych. Rolnik wskazuje prognozowany w roku docelowym przychód ze sprzedaży produktów rolnych wytworzonych w gospodarstwie oraz określa sposób, w jaki realizacja operacji doprowadzi do osiągnięcia wzrostu wartości sprzedaży (brutto) produktów rolnych wytworzonych w gospodarstwie do prognozowanego poziomu.
Ponadto, kluczowym elementem biznesplanu jest plan marketingowy operacji, w którym wnioskodawca opisuje m. in.: rynek, na jakim prowadzona będzie działalność (określenie bezpośredniej konkurencji, potencjalnych klientów), wybór strategii (określenie sposobu w jaki prowadzona będzie sprzedaż, narzędzi promocji oraz reklamy, które zostaną zastosowane wobec odbiorców produktów) oraz prognozy sprzedaży produktów z uwzględnieniem kalkulacji cen i wielkości sprzedaży.
A zatem, restrukturyzacja gospodarstwa wymaga przeprowadzenia zasadniczych zmian w gospodarstwie, które prowadzą do zwiększenia jego orientacji rynkowej oraz są dokonywane z uwzględnieniem zmian w otoczeniu oraz wewnętrznych potrzeb danego gospodarstwa.
Ponadto, beneficjent jest zobowiązany do osiągnięcia w wyniku realizacji operacji określonego wzrostu wartości sprzedaży produktów rolnych wytworzonych w gospodarstwie oraz utrzymania określonego poziomu przychodu co najmniej do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy.
Celem ww. działań jest zrealizowanie operacji, która doprowadzi do trwałej orientacji rynkowej gospodarstwa, dlatego też rolnicy, którzy uzależniają uczestnictwo w danym systemie jakości wyłącznie od otrzymania wsparcia w ramach omawianej interwencji mogą nie być wystarczająco przygotowani na przeprowadzenie zasadniczych zmian w gospodarstwie, polegających na wejściu w system zarządzania, w tym produkcji oparty o metody produkcji ekologicznej lub inne systemy jakości żywności (np. integrowanej produkcji roślin).
Reasumując, w celu możliwie optymalnej (i ograniczającej ryzyko zwrotu pomocy z powodu nieuzyskania odpowiedniego certyfikatu) realizacji opisanych wyżej działań (prowadzących do trwałej orientacji rynkowej gospodarstwa) istotnym jest, aby rolnik, projektując zmiany strukturalne w gospodarstwie, zaplanował je w taki sposób, aby (najpóźniej) do etapu wypłaty pierwszej raty pomocy mógł wywiązać się z deklaracji dot. uczestnictwa w systemach jakości (potwierdzonego ważnym certyfikatem lub świadectwem jakości).
Zaproponowany w piśmie KRIR warunek, aby wypłata pierwszej raty pomocy w interwencji I.10.5 (w przypadku uzyskania punktów za kryterium wyboru uczestnictwo w systemach jakości) była możliwa także w przypadku, gdy beneficjent „rozpoczął procedury związane z uzyskaniem certyfikatu (system jakości) np. zaświadczenie o zgłoszeniu się do firmy certyfikującej lub zaświadczenie o odbytym szkoleniu” rodzi ryzyko zwrotu pomocy.
Należy bowiem zauważyć, że mogą wystąpić sytuacje, w których wynik kontroli jednostki certyfikującej nie będzie pozytywny (brak wydania certyfikatu), co będzie wiązało się ze zwrotem uzyskanej pomocy w ramach omawianej interwencji.
Zgodnie z Planem Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 w zakresie celu szczegółowego 2 Zwiększenie zorientowania na rynek i konkurencyjności gospodarstw, zarówno w perspektywie krótkoterminowej, jak i długoterminowej, w tym większe ukierunkowanie na badania naukowe, technologię i cyfryzację, jako jedną z głównych potrzeb dotyczących gospodarstw rolnych, w tym małych gospodarstw, zidentyfikowano rozwój produkcji żywności wysokiej jakości, w tym ekologicznej.
Z uwagi na to, produkcja w systemach jakości jest jedną z głównych potrzeb i tym samym wiodącym kryterium przy wyborze operacji do przyznania pomocy w interwencji „Rozwój małych gospodarstw”.
Należy w tym miejscu podkreślić, że zgodnie z przepisami rozporządzenia 2021/2115 (art. 79 ust. 1 zdanie drugie) (1), celem kryteriów wyboru jest zapewnienie równego traktowania wnioskodawców, lepszego wykorzystania zasobów finansowych i ukierunkowania wsparcia zgodnie z celem interwencji. Dlatego też, pomoc UE powinna być skierowana do tych odbiorców, którzy zapewnią najlepsze wykorzystanie ograniczonych środków finansowych oraz realizację celów danej interwencji.
Z uwagi na przedstawioną powyżej argumentację, resort rolnictwa nie przewiduje zmian w wytycznych szczegółowych dla interwencji I.10.5 Rozwój małych gospodarstw w postulowanym przez Krajową Radę Izb Rolniczych brzmieniu.
Podstawa prawna:
(1) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 r. ustanawiające przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (planów strategicznych WPR) i finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz uchylające rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 i (UE) nr 1307/2013."
