Odpowiedź resortu rolnictwa w kwestii problemów zgłaszanych przez hodowców owiec
W odpowiedzi na wniosek samorządu rolniczego o podjęcie działań zmierzających do nowelizacji ustawy z dnia 5 lutego 2015 roku o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, MRiRW przekazało poniższe informacje:
Odnośnie zmiany ustawy w zakresie przepisów dotyczących okresu przetrzymywania owiec
(...) W przypadku płatności do owiec w rządowej wersji projektu tej ustawy zaproponowano, aby rolnik zobowiązany był posiadać owce w dniu złożenia wniosku oraz przez okres od 1 do 31 października roku składania wniosku.
Propozycja taka uwarunkowana była z jednej strony wymogami formalnymi procedury składania wniosków (konieczność wskazania numeru identyfikacyjnego zwierzęcia wiąże się z koniecznością posiadania go w tym dniu), z drugiej - specyfiką hodowli owiec na obszarach górskich, gdzie wypas odbywa się nadal w sposób tradycyjny, tj. owce w okresie od kwietnia do września wypędzane są na hale. W tym czasie stada różnych właścicieli łączone są w duże grupy i powierzane pod opiekę osobie trzeciej. Nie ma wówczas możliwości przeprowadzenia tzw. kontroli na miejscu, których obowiązek przeprowadzenia wynika z przepisów unijnych.
Ze względu na fakt, że w przypadku sprzyjających warunków atmosferycznych jesienny wypas owiec może ulec wydłużeniu (redyk jesienny może nastąpić nawet w drugiej dekadzie października), na etapie prac parlamentarnych nad projektem ustawy okres przetrzymywania dla owiec został przesunięty na 20 października - 20 listopada roku składania wniosku. Rozwiązanie to w takiej formie weszło w życie 15 marca 2015 r. i obowiązuje do dzisiaj.
Natomiast zmiana ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, która weszła w życie w maju 2015 r. i która ustanowiła okres przetrzymywania dla bydła i kóz wynoszący 30 dni po dniu złożenia wniosku, nie objęła okresu przetrzymywania owiec z dwóch powodów. Po pierwsze okresy przetrzymywania bydła i kóz zostały skrócone do 1 miesiąca, a wiec zostały zrównane z długością okresu przetrzymywania owiec, przez co warunki ubiegania sic o wsparcie do zwierząt uległy oczekiwanemu ujednoliceniu. Po drugie przesuńcie okresu przetrzymywania owiec na 30 dni po złożeniu wniosku (składanie wniosków o płatności trwa od 15 marca do 15 maja) kolidowałoby z koniecznością, przeprowadzenia kontroli na miejscu ze względu na przebywanie zwierząt na halach. Dlatego tez zdecydowano wówczas o utrzymaniu w odniesieniu do płatności do owiec dotychczas obowiązujących przepisów.
(...) Zgodnie z art. 53 ust. 6 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich zmiana decyzji państwa członkowskiego dotycząca warunków przyznawania wsparcia związanego z produkcją może być dokonana do 1 sierpnia 2016 r., ze skutkiem od 2017 r.
Odnośnie stosowania przepisów o sile wyższej i nadzwyczajnych okolicznościach oraz o przyczynach naturalnych w przypadkach takich jak np.: zagryzienie owiec przez wilki
(...) Stanowisko wyrażone przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w piśmie z 28 lipca 2015 r., znak: DPB-077800/WPP/BP/15 stanowi wytyczne dla kierowników biur powiatowych wyznaczone w celu ujednolicenia stosowanego w tym zakresie podejścia. Decyzję w sprawie uznania za siłę wyższą lub przyczynę naturalną podejmuje bowiem kierownik biura powiatowego ARiMR. Każdorazowo ocenia on czy rolnik dochował obowiązku zabezpieczenia stada przed atakiem dzikich zwierząt czy tez nie. W ww. piśmie udzielono szczegółowych wyjaśnień dotyczących okoliczności w jakich zagryzienie przez dzikie zwierzę można zakwalifikować jako działanie siły wyższej, a w jakich jako wystąpienie przyczyn naturalnych.
Jeżeli rolnik dowiedzie, ze do zagryzienia doszło pomimo, ze zwierzęta były chronione przed dzikimi zwierzętami (np. były wypasane na obszarze ogrodzonym) wówczas sytuacja ta zostanie uznana za działanie siły wyższej. Jeśli jednak zwierzęta są wypasane na obszarze, na którym spotykane są dzikie zwierzęta a stado nie jest chronione, wówczas w przypadku zagryzienia mamy do czynienia z upadkiem sztuki z przyczyn naturalnych. W takich okolicznościach śmierć owcy w wyniku ataku dzikiego zwierzęcia jest prawdopodobna, a więc przewidywalna, i nie jest niczym nadzwyczajnym, w związku z czym nie można mówić o sile wyższej.
Konieczność rozróżnienia przypadków wystąpienia siły wyższej od przypadków wystąpienia przyczyn naturalnych wynika wprost z przepisów unijnych oraz z tego, że w każdej z tych sytuacji wiążą się inne konsekwencje prawne. W pierwszym przypadku, pomimo braku zadeklarowanych we wniosku zwierząt w okresie przetrzymywania, rolnik zachowuje prawo do płatności i nie są stosowane wobec niego sankcje z tytułu przedeklarowania. Oznacza to możliwość otrzymania wsparcia do takiej liczby zwierząt jaką zadeklarowano we wniosku. W drugim przypadku nie ma możliwości otrzymania wsparcia do zwierząt, które nie znajdują się w stadzie w wyniku wystąpienia przyczyn naturalnych. Jednak, pomimo ze rolnik posiada mniejszą liczbę zwierząt niż zadeklarował we wniosku, nie stosuje się wobec niego sankcji z tytułu przedeklarowania.
Odnośnie sposobu określania wysokości odszkodowania w przypadku szkód wyrządzonych przez dzikie zwierzęta należy zwrócić się z wnioskiem do Ministra Środowiska.
